Typische hormonale problemen als PMS, een onregelmatige of pijnlijke menstruatie, cyclusgerelateerde vermoeidheid, hoofdpijn en een neerslachtig gevoel komen zo vaak voor dat ze beschouwd worden als een normaal aspect van het vrouw-zijn. Sommige vrouwen zijn door deze klachten maandelijks een week buiten strijd. Toch adviseert de dokter vaak niets anders dan ermee ‘te leren leven’ of een pijnstiller te nemen. Ook na hun vruchtbare leeftijd, tijdens en na de menopauze, blijven vrouwen niet gespaard van kwaaltjes. En ook dat wordt ondertussen normaal gevonden.
Nochtans is het niet helemaal normaal om elke maand dubbel te liggen van de pijn of om continu geplaagd te worden door ongemakjes.
Het kan misschien vreemd klinken, maar tegenwoordig nemen de kwaaltjes eerder toe dan af. Er zijn de laatste tijd alleszins nieuwe hormonale kwalen ontstaan, zoals het Polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS) – wereldwijd zijn er zo’n 116 miljoen vrouwen die erdoor geplaagd worden. Het wordt gekenmerkt door een cyclus zonder eisprong en vaak brengt het ook acne, onverklaarbare gewichtstoename, haarverlies en haargroei op ongewenste plaatsen met zich mee.
Het kan misschien vreemd klinken, maar tegenwoordig nemen de kwaaltjes eerder toe dan af. Er zijn de laatste tijd alleszins nieuwe hormonale kwalen ontstaan, zoals het Polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS) – wereldwijd zijn er zo’n 116 miljoen vrouwen die erdoor geplaagd worden. Het wordt gekenmerkt door een cyclus zonder eisprong en vaak brengt het ook acne, onverklaarbare gewichtstoename, haarverlies en haargroei op ongewenste plaatsen met zich mee.
Om al die hormonale klachten aan te pakken, bestaan er een reeks aan medicinale kruiden, waarover ik eerder op deze blog (en ook in mijn eerste boek: Puur natuurlijk vrouw) al vaak schreef. (De blogartikels vind je hier, hier, hier en hier.)
Toch zijn die medicinale kruiden niet de eerste stap in het plan voor een betere hormonale balans. Je kan die kruiden namelijk nemen tot je blauw ziet: kampt je lichaam met nutritionele tekorten, dan kunnen ze maar weinig betekenen. Voedingstekorten aanpakken, is dus de eerste stap.
Hormonen en voeding (vitaminen en mineralen)
Je hormonale gezondheid staat of valt met je nutritionele status. Dat wil zeggen dat ze sterk afhankelijk is van hoe goed je gevoed bent. Voeding is namelijk je fundament. En in deze tijden van snel, snel, snel en druk, druk, druk, is goeie voeding geen evidentie meer. Ook de enorme verwarring die er heerst rond gezonde voeding en wat dat precies is, draagt bij tot onze “ondervoeding” op het gebied van micronutriënten (vitaminen, mineralen en sporenelementen). We zijn vaak zo bang (gemaakt) voor bepaalde voedingsmiddelen, dat we zonder het te weten ons lijf tekort doen.
En dan is er nog een belangrijke factor die bijdraagt aan de hormonale chaos: het slikken van vele voedingssupplementen (ik denk dan vooral aan ijzer, zink en vitamine D) die als we er achteloos mee omspringen onze volledige mineralen en vitaminebalans uit evenwicht kan brengen en bijgevolg ook onze hormonen.
Eenzijdig (en langdurig) suppleren van vitaminen en mineralen kan je namelijk niet doen zonder gevolgen. Slik je een supplement met één bepaald(e) mineraal of vitamine erin, dan beïnvloedt dat een ander(e) mineraal of vitamine. Om goed te kunnen snappen waarom dat zo is, deel ik graag de volgende afbeeldingen, zodat je kan zien hoeveel onderlinge interacties er zijn tussen deze voedingsstoffen.
Je merkt dat je al de pijlen niet kunt volgen omdat het er zoveel zijn. Dat is ook niet de bedoeling van de afbeeldingen. Ze zijn er gewoon om je bewust te maken van het feit dat al die potjes met aparte vitaminen en mineralen op je aanrecht vaak veel meer effect hebben dan alleen het effect van die bepaalde vitamine of dat bepaald mineraal dat in het supplement zit.
Welke voedingsstoffen zijn onontbeerlijk voor een goede hormonale balans?
Een goeie werking van je hormonaal systeem is dus afhankelijk van een aantal voedingsstoffen. Vitamine A is één van de belangrijkste voor je hormonale balans. Waarom? Omdat je zonder deze vitamine heel moeilijk steroïde hormonen (de groep hormonen waartoe ook je vrouwelijke hormonen behoren) kan aanmaken.
Nu is er een verschil tussen de echte vitamine A (retinol, zit vooral in zuivel, maar ook in bepaalde vissoorten en lever) en betacaroteen (uit plantaardige producten). Die laatste is niet direct bruikbaar voor je lichaam en moet nog omgezet worden in de goeie, bruikbare vorm. Een proces dat bij de meeste mensen niet vlekkeloos verloopt. Volgens de Amerikaanse voedingsdeskundige en professor Chris Masterjohn kunnen meer dan de helft van de mensen omwille van een genetisch defect betacaroteen maar voor 25 procent omzetten in bruikbare vitamine A. Gebruik je helemaal geen zuivelproducten en eet je noch vis, noch lever, dan is wordt het moeilijk om aan voldoende vitamine A te raken.
Daarnaast kan het voortdurend gebruik van vitamine D-supplementen (die in deze tijden van corona vaak in buitensporige hoeveelheden worden aangeraden) je vitamine A voorraad verminderen. Vitamine A en D zijn partners. Neem je één van de twee op zich, dan kan dat gevolgen hebben voor de status van zijn tegenhanger. Suppleer dus niet zomaar met vitamine D zonder je bloedwaarden te kennen omdat je denkt dat het goed is. (Een onverklaarbaar vitamine D-tekort is trouwens vaak eerder een magnesiumprobleem dan een werkelijk vitamine D probleem, maar dat is een ander verhaal).
Verder is een goede hormonale balans ook afhankelijk van een goeie samenwerking tussen de mineralen koper en ijzer. Zo los je een ijzertekort (al dan niet gepaard gaande met overmatig menstrueel bloedverlies) aan de oorsprong niet op met ijzersuppletie (integendeel). IJzertekort gaat in de basis namelijk niet alleen over ijzer, maar over een onbalans tussen ijzer en de mineralen waarmee het samenwerkt (vooral koper in dit geval).
De moraal van dit verhaal? Eenzijdig en langdurig voedingssupplementen innemen leidt meestal tot nog meer onbalans van je hormonen en lost aan de basis niets op. Daarom is mijn filosofie: probeer eerst balans te brengen met goeie voeding en groenteachtige kruiden, zoals brandnetel, kliswortel, lindebloesem, hibiscus en viooltjes. Je maakt van de kruiden een sterke thee. Dat doe je door 15 tot 30 gram gedroogd kruid minstens vier uur (of een hele nacht lang) te laten trekken in heet water. Doordat al deze kruiden groenteachtige kruiden zijn, voeren ze grote hoeveelheden vitaminen en mineralen aan die je kunnen helpen om je hormonale balans te herstellen. (Let op: maak sterke thee volgens dit recept ENKEL met de kruiden die ik opnoem en niet met andere, medicinale kruiden. Er zijn maar een paar kruiden geschikt om te gebruiken als sterke thee.)
Lossen voeding en groenteachtige kruiden je hormonale problemen niet op, dan kan je daarna eventueel – na bloedonderzoek – gericht supplementen gebruiken. Supplementen komen dus nooit als eerste in het rijtje van oplossingen.
Beste Anntje,
Mag je voor de sterke thee ook een mengeling van de kruiden maken of best toch elk kruid apart?
Dank je wel!
Dag Eveline, je mag ze mengen (tot een totale hoeveelheid van 30g per liter kruid), maar wel ENKEL met de groenteachtige kruiden. En dus NIET met medicinale kruiden zoals salie, rozemarijn, tijm, kamille, …
Groenteachtige kruiden zijn o.a.: brandnetel, driekleurig viooltje, kliswortel, rode klaver, lindebloesem en hibiscus.
Succes!
Hallo Anntje Peeters,
Bedankt voor je verhelderende artikel over de impact van vitaminen, mineralen, en voedingssupplementen op hormonale gezondheid. Als orthomoleculair therapeut waardeer ik je kritische blik op het eenzijdig suppleren zonder de bredere context van voedingspatronen en hormonale balans te overwegen. Ik onderstreep ook het belang van een uitgebalanceerde voeding en de rol van kruiden in het ondersteunen van de hormonale gezondheid, zoals je aangeeft.
Nogmaals bedankt voor het delen van je expertise. Ik kijk uit naar meer van je inzichten!
Vriendelijke groeten,
Lotte
Dankjewel voor je reactie, Lotte!