Koolhydraten zijn helaas nog steeds niet uit het verdomhoekje. En hoewel de low carb aanpak voor sommige mensen kan werken (voornamelijk voor mensen met insulineresistentie, voor mannen en voor postmenopauzale vrouwen) zijn er ook mensen voor wie het al te drastisch beperken van koolhydraten een negatief effect heeft. Koolhydraten hebben immers een heel groot effect op de menstruatiecyclus van vrouwen. En ook mensen die met een dysfunctie van de HPA-as kampen (burn-out, angst, extreme vermoeidheid, slapeloosheid, …), gaan best niet te laag in koolhydraten.
Koolhydraten en hun effect op je menstruatiecyclus
Het hormonale systeem van een vrouw is – uiteraard – verschillend van dat van een man op velerlei vlakken. Zo is de hypothalamus – een belangrijk onderdeel van je hersenen dat onder andere je hormonen reguleert – bij vrouwen veel gevoeliger aan energietekort. En dat heeft alles te maken met de mogelijkheid van een vrouwenlichaam om zwanger te worden. Mocht je hypothalamus kunnen denken, dan zou het bij een energietekort iets denken in de trend van: “Zoals het er nu aan toe gaat, lijkt het alsof er geen extra 75000 calorieën zullen zijn om een zwangerschap te voldragen, dus ik zal de switch even uitschakelen.” De ‘switch’, dat is dan onze eisprong. En daarop volgt een heel cascade-effect, want: geen eisprong, geen progesteron en geen progesteron is gelijk aan een hele reeks vervelende symptomen waarover ik eerder al eens schreef op deze blog.
Ons lichaam functioneert eigenlijk nog altijd alsof we ons in de oertijd bevinden. Ervaart de hypothalamus dat er ‘voedselschaarste’ is (te weinig energie = calorieën dus), dan is het logische gevolg dat de ovulatie “uitgezet” wordt. Als gevolg daarvan krijg je een onregelmatige of anovulatoire cyclus (een cyclus zonder eisprong) of valt je cyclus helemaal weg.
De ‘switch’ van je hypothalamus is dus afhankelijk van een adequate hoeveelheid calorieën, maar dat niet alleen. Koolhydraten spelen ook een ontzettend grote rol, aangezien een afwezigheid of schaarse hoeveelheid van dit macronutriënt er eveneens voor kan zorgen dat de cyclus helemaal wegvalt, zélfs als er in het totaal voldoende calorieën beschikbaar zijn. Dat blijkt niet alleen uit de verhalen van vrouwen die hun menstruatie verloren door low carb diëten, maar ook uit wetenschappelijk onderzoek. Professor Anne Loucks stelde zo tijdens een van haar onderzoeken vast dat de hypothalamus wat betreft het stimuleren van een eisprong net zo gevoelig is aan de beschikbaarheid van koolhydraten als aan de beschikbaarheid van calorieën (en dus voldoende energie) in het algemeen.
Koolhydraten en hun effect op je stressbestendigheid
HPA-as dysfunctie betekent dat de communicatie tussen de hypothalamus, de hypofyse en de bijnieren verstoord is. Het gevolg daarvan is dat het zenuwstelsel overgestimuleerd wordt, waardoor je lichaam zich in een stresstoestand bevindt met te veel cortisol in je bloed en ongewenste bloedsuikerschommelingen. Die laatste worden hier echter niet uitgelokt door een probleem met insuline, maar wel door een probleem met neurotransmitters en stresshormonen als cortisol. Uiteindelijk kan het wel leiden tot insulineresistentie.
Dysfunctie van de HPA-as uit zich vooral symptomen als angst, burn-out, extreme vermoeidheid, slapeloosheid, brain fog en duizeligheid.
Nu zijn koolhydraten essentieel om je zenuwstelsel te kalmeren en de HPA-as goed te laten functioneren. En dat heeft onder andere te maken met GABA, een rustgevende neurotransmitter, die gestimuleerd wordt wanneer we zetmeelrijke koolhydraten eten (aardappelen, pastinaken, volwaardige granen, …).
Koolhydraten verbeteren in het algemeen ook de stressrespons en de slaap. Dat komt omdat ze de cortisolafgifte temperen en de opname van tryptofaan en serotonine, die belangrijk zijn voor een goed gevoel, verbeteren.
Mocht je met het idee spelen om low carb te gaan eten, overloop dan even deze checklist:
- Heb je last van stress, slapeloosheid of HPA-dysfunctie (burn-out, fibromyalgie, CVS,…)? Indien ja, wees dan voorzichtig met low carb en keto. Je zenuwstelsel heeft in dat geval immers voldoende koolhydraten nodig om tot rust te kunnen komen.
- Heb je last van een onregelmatige cyclus, anovulatoire cyclus of uitblijvende cyclus? Low carb is in dat geval geen goed idee. Check je macronutriënten en zorg ervoor dat je voldoende koolhydraten eet én voldoende energie binnen krijgt over het algemeen.
- Heb je insulineresistentie (vastgesteld door een dokter)? Indien ja, dan zou je baat kunnen hebben bij het tijdelijk verminderen van koolhydraten tot je de insulineresistentie omgekeerd hebt. Verminder je koolhydratenaandeel echter niet te drastisch, aangezien je op die manier in de toekomt nog meer problemen met de verwerking van koolhydraten kan creëren.
Meer weten over het effect van voeding op je menstruatiecyclus? Op 13 en 16 februari vertel ik je meer over dat onderwerp. Je vindt alle info hier.
