Het is een veelgehoorde klacht: mensen zijn moe, slepen zich door de dag en ploffen ‘s avonds afgepeigerd in de zetel. Is die vermoeidheid aanhoudend, dan wordt de term bijnieruitputting wel eens in de mond genomen. Toch is bijnieruitputting geen erkende medische aandoening: er bestaan geen medische criteria voor of er is ook geen test waarmee je bijnieruitputting kan aantonen. Tenzij je een aandoening hebt zoals de ziekte van Addison, waarbij je bijnieren letterlijk stoppen met de cortisolproductie, zijn ze dus ook niet uitgeput.
Over allostase
Uiteraard wil dat niet zeggen dat je symptomen niet echt zijn. Er gebeurt wel degelijk iets in je lichaam dat aanleiding geeft tot klachten. Om te begrijpen hoe dit soort klachten precies ontstaan, moeten we even een omleiding maken langs het begrip allostatische respons. Letterlijk betekent allostase ‘stabiliteit door aanpassing en verandering’. Het is met andere woorden de manier waarop je lichaam omgaat met stressoren en zich eraan aanpast. Stel dat je op weg bent met de wagen en je moet bruusk remmen voor een kind dat plots de straat op loopt, dan zal je lichaam stresshormonen aanmaken als gevolg van die ervaring. Eens de situatie voorbij is, verdwijnen de stresshormonen vanzelf en zonder negatieve gevolgen. De allostatische respons is kortdurend en vormt geen probleem.
Problematisch wordt het echter wanneer je lichaam herhaaldelijk of chronisch onder stress komt te staan, wat in onze tijd niet zelden gebeurt. Ons lichaam moet immers omgaan met een veelvoud aan stressoren: milieuvervuiling, elektronische overstimulering, een gebrek aan ontspanning, rust en slaap hebben stuk voor stuk hun impact. Ze zorgen voor chronische stress en een vrijwel continue allostatische respons.
Hoe en wat je eet, heeft een invloed op je bijnierfunctie
Ook voeding en de manier waarop je eet, zijn voor veel mensen een chronische stressor. Eet je voortdurend te weinig wanneer je lichaam het meeste energie verbruikt, dan legt ook dat een niet te onderschatten druk op je bijnieren.
Herken je het? ‘s Ochtends snel snel een boterhammetje naar binnen werken voordat je vliegensvlug naar je werk vertrekt. ‘s Middags achter je computer eten, tussendoor nog even een verdwaalde noot of snoepreep binnen proppen en dan ‘s avonds uitgehongerd thuis komen en een grote, warme maaltijd eten. Al dan niet gevolgd door nog wat snacks (en misschien een wijntje en/of biertje) voor tv.
Ook dát is een enorme stress voor je lichaam. Het moet immers voortdurend compenseren voor het feit dat jij onregelmatig eet. Je bloedsuiker stabiel houden is voor je lichaam een hoofdprioriteit, en doe je dat niet zelf (door dus regelmatig en mooi verspreid over de dag te eten) dan doet je lichaam dat voor jou. Misschien zou je dan zeggen: “Geweldig dat mijn lichaam dit voor mij doet”, ware het niet dat het daarvoor een beroep moet doen op de stresshormonen, terwijl die al werk genoeg hebben en dus de chronische stress op die manier nog groter wordt.
Wanneer trop te veel is
Krijgt je lichaam naast deze prikkelcocktail nog een extra stresserende gebeurtenis te verwerken – denk aan de zorg voor een zieke ouder, een ontslag of een echtscheiding, of zoals de laatste twee jaar: de stress van lockdowns en mondmaskers – dan kan heel het systeem ontregeld raken en ontstaat ‘allostatische overbelasting’: je stresshormonen keren zich tegen je en veroorzaken een verandering in je fysiologie als gevolg van de herhaaldelijke of chronische stress.
De hippocampus, een hersendeel dat onder andere je geheugen, concentratie en leervermogen regelt en je cortisolgehalte onder controle houdt, kan hierdoor krimpen en je amygdala, een hersendeel dat reageert op angst en zorgt voor een angstig en onrustig gevoel, kan groeien. Het resultaat is een reeks symptomen die in de volksmond onder de noemer bijnieruitputting wordt geschaard. In werkelijkheid zijn niet alleen je bijnieren, maar je hele lichaam door de stress ontregeld geraakt en dat kan bijdragen tot een waaier aan symptomen, waarvan de belangrijkste de volgende zijn:
- vermoeidheid
- nervositeit en opgejaagd gevoel
- slapeloosheid
- spijsverteringsklachten
- lage bloeddruk
- licht of duizelig gevoel in het hoofd
- concentratieproblemen
- hormonale problemen
- gewichtstoename
Een heel aandeel van de stressoren hebben we niet zelf in de hand, wat we wél in de hand hebben is de manier waarop we leven en eten. Zorgen dat je je lichaam regelmatig van energie voorziet door te eten en dus zo je bloedsuiker op peil te houden, is één van de belangrijkste dingen die we kunnen doen om ons energieniveau en de gezondheid van ons hormonaal systeem (waarvan onze bijnieren deel uitmaken) op peil te houden.
Door de manier waarop we eten, kunnen we de fysiologie van ons lichaam dus beïnvloeden. Of dat op een positieve of een negatieve manier is, bepalen we zelf. Aan jou de keuze.
Meer weten over hoe je met voeding je bijnieren en metabolisme positief of negatief kan beïnvloeden? Neem dan deel aan de volgende online training die ik hierover geef. Je vindt alle info hier.
De symptomen kloppen voor 100% bij mij….
M.v.g. Christine Browaeys.