Wanneer we voortdurend langdurig onder stress staan, kan dat nefaste gevolgen voor ons zenuwstelsel en ons hormonaal evenwicht hebben. De term burn-out beschrijft deze realiteit. Een burn-out hebben, betekent letterlijk dat je zolang doorgegaan bent tot je bijnieren ‘stop’ zeggen en helemaal opgebrand zijn. Dat is echter geen lachertje. Simpelweg naar de voordeur lopen, geeft je in zo’n toestand het gevoel dat je een piano op je rug meezeult. Burn-out is een fenomeen dat de laatste jaren epidemische vormen aanneemt. Hoe dat komt? Heel simpel: hoe sterk je ook bent, je lichaam houdt het niet vol om constant 300 verschillende dingen in een dag van 24 uur te proppen. En als je dan probeert je stresserende leven aan te pakken in een maatschappij die stress net aanwakkert, dan lijk je wel constant tegen de stroom in te roeien. Er moet zoveel, en niet in de laatste plaats moet er heel veel van onszelf. Ah ja, want in onze maatschappij moet alles snel-snel-snel in een wirwar van stijgende en dalende lijnen. Conjuncturen, trends, volle werkweken en nog vollere agenda’s: er valt geen tijd te verliezen. Ook wanneer we denken dat we ons ‘ontspannen’, ervaren we vaak nog stress. Dat komt omdat we tegenwoordig ook in onze vrije uren nog veel informatie en prikkels te verwerken krijgen via bijvoorbeeld sociale media en internet. Die nooit aflatende informatiestroom – vermomd als ontspanning – in combinatie met wat we tijdens de werkdag al aan stress te verduren krijgen, leidt tot een soort van mentale indigestie. Combineer dat dan nog eens met zittend werk en nagenoeg geen lichaamsbeweging – waardoor we de stress niet fysiek van ons af kunnen werpen – en de stress stapelt zich op in ons lichaam. Onze natuur laat zich niet pushen en na een tijdje begint alles in ons te protesteren.
Om stress aan te kunnen, maken je bijnieren stresshormonen aan: adrenaline en cortisol. Als je af en toe een beetje stress hebt, is er niets aan de hand en kunnen je bijnieren dit goed hanteren. Blijf je echter te lang in een stresssituatie zitten en doe je – opgepept door stimulantia als koffie – maar verder, dan raken je bijnieren uitgeput en kunnen ze op de duur niet meer voldoende hormonen aanmaken. Gevolg: je hele systeem begint te haperen. Je krijgt last van bloedsuikerschommelingen, ontstekingen, depressieve gevoelens, verminderde weerstand, spierpijnen, slapeloosheid, angst- en paniekaanvallen en je energiepeil is gelijk aan dat van een uitgewrongen dweil. Je bent in een toestand van volledige lichamelijke en mentale uitputting beland.
In deze toestand raak je natuurlijk niet van de ene week op de andere. Hij wordt langzaam opgebouwd. Hoe vaak hoor je niet dat mensen jarenlang aan een stuk keihard kunnen werken en onvermoeibaar lijken en dan ineens zo vermoeid zijn dat ze de deur niet meer uitkunnen? Daarom is het erg belangrijk om goed te kijken naar je levensstijl en op tijd te ontspannen, te rusten en te slapen zodat je het niet zover laat komen. Adaptogene kruiden, die je helpen om je aanpassingsvermogen bij alle vormen van stress (zowel fysiek, emotioneel als mentaal) te verhogen, kunnen daarin een bondgenoot zijn.
Adaptogenen zijn geen stimulantia (zoals bijvoorbeeld koffie of de tegenwoordig hippe yerba maté). Ze geven je geen instantenergie, maar zorgen ervoor dat je – na een aantal maanden consistent gebruik – makkelijker het hoofd koel kan houden in stressvolle situaties en dat je minder vaak rondrent als een kip zonder kop. Ze maken je rustiger en verbeteren op termijn je fysieke en mentale veerkracht, je uithoudingsvermogen en je immuniteit. Dat doen ze doordat ze je hormonale systeem, zenuwstelsel en immuunsysteem – die onderling met elkaar verbonden zijn en door de stress ontregeld raken – opnieuw in evenwicht brengen, beter doen functioneren en sterker maken.
Het wonderbaarlijke aan deze planten is dat ze geen directe actierichting hebben: hun werking kan het best als normaliserend omschreven worden en is afhankelijk van de noden van een specifieke persoon. Stel dat de ene persoon last heeft van hyperactiviteit en de andere van totale uitputting, dan kan één en dezelfde adaptogene plant het energieniveau van beide personen normaliseren. Net zoals eenzelfde adaptogeen ervoor kan zorgen dat zowel een hoge als een lage bloeddruk genormaliseerd wordt. Ik ken geen enkel medicament dat zoiets kan!
De manier waarop adaptogenen gebruikt worden, is echter heel belangrijk. Ze zijn geweldig om je lichaam veerkrachtiger te maken, maar het is niet de bedoeling ze te misbruiken om je voorbij je normale grenzen te laten gaan. Zonder de indrukwekkende capaciteiten van de adaptogenen te negeren, wil ik je toch zeggen dat geen plant in de wereld je van extreme vermoeidheid, uitputting of slapeloosheid kan afhelpen als je niet ook aandacht besteedt aan je levensstijl. In combinatie met voldoende rust en tijd voor jezelf laat je de kruiden echter de wonderen doen waartoe ze in staat zijn. Beschouw adaptogenen daarom als een soort van bondgenoten die je in combinatie met een gezonde levensstijl naar een optimale vitaliteit en gezondheid loodsen en niet als een kruidige oplossing om steeds meer hooi op je vork te kunnen nemen.
De meest bekende adaptogenen zijn rhodiola, ashwagandha, schisandra en ginseng.
Meer weten over kruiden die je helpen om je stressbestendigheid te versterken en/of die je ondersteunen tijdens of na een burn-out? In de cursus over burn-out, stress en vermoeidheid vertel ik je er alles over. Je vindt alle info hier.
