Héhé, het was me wat hoor, de emotionaliteit die bij sommige mensen bovenkwam rond mijn artikel over vegetarisme. Ik zou liegen als ik zei dat het me niet raakte. Vooral omdat ik het erg vind dat die mensen blijkbaar niet snappen dat we aan dezelfde kant staan. Ik ben óók bezorgd om het milieu, om de dieren én om de planten en de bodem. Voor mij voelt het dan ook wat raar aan om als ex-vegetariër die nog steeds bewuste keuzes maakt, meteen verwijten naar het hoofd gegooid te krijgen over de klimaatverandering. Ik had het in mijn blogpost niet over dieren die niet waardig behandeld worden, in veel te kleine ruimtes op elkaar gepakt staan, nooit zonlicht zien en die enkel soja en graan als voedsel krijgen. Laat het duidelijk zijn dat ik dat ook afschuwelijk vind. Ik had het wel over dieren die in natuurlijke omstandigheden geleefd hebben, met respect behandeld worden op de boerderij en die het voedsel krijgen waarvoor ze gemaakt zijn. (En in dat opzicht is het zeker interessant om te zien wat ecoloog Alan Savory te zeggen heeft.)
Maar het raakt mij niet alleen dat dieren door de intensieve vee’teelt’ (wat een woord ook!) lijden. Het raakt mij ook – en helemaal niet minder – dat planten niet goed behandeld worden. Planten geteeld in monoculturen, aangejaagd met kunstmest en daardoor vaak zo zwak dat ze niet zonder pesticiden kunnen overleven: dat vind ik óók schrijnend. En bovendien is dat evenzeer heel slecht voor het milieu. Maar dat wil niet zeggen dat ik dan maar meteen ga stoppen met planten (groenten! kruiden!) eten. Nee, het heeft enkel tot gevolg dat ik resoluut kies voor biologisch-dynamisch geteelde planten of wilde planten. Op dezelfde manier zal je mij geen vlees zien eten uit de supermarkt, maar kies ik ervoor om ecologische initiatieven van lokale CSA boerderijen te steunen en daar vlees te halen. Ik vind het echt raar dat mensen blijkbaar meteen veronderstellen dat je – wanneer je zegt dat je hebt ondervonden dat je blijkbaar af en toe toch een stukje vlees nodig hebt om gezond te kunnen zijn – je toevlucht zou zoeken tot de wanpraktijken van de vleesindustrie. Dat is een beetje hetzelfde als meteen veronderstellen dat je Monsanto – de grootste leverancier van bodemverwoestende pesticiden – steunt als je vegetariër of veganist bent. Ah ja, want je eet immers planten. Niet logisch, toch?
De bedoeling van mijn vorige artikel was echter niet om het over het ecologische aspect van vegetarisme of veganisme te hebben, maar wel over het gezondheidsaspect. Mijn standpunt daarin (dat dit soort diëten niet voor iedereen geschikt zijn), werd nog versterkt na een uitgebreide babbel met dokter Geert Verhelst over dit onderwerp. Hij staat ruim 30 jaar in het vak en hij zei me letterlijk dat hij een boek zou kunnen schrijven van alle fout gelopen vegetarische en veganistische verhalen. Nogmaals: ik ben absoluut niet tegen een overwegend vegetarische voeding, maar ik geloof wel dat een bepaalde hoeveelheid dierlijk voedsel in ons dieet essentieel is. Ik kan en wil de problemen die ik bij mensen om me heen zie opduiken en die verband houden met vegetarisme of veganisme gewoon niet onder de mat schuiven. Dat zou niet eerlijk zijn en daarmee onthoud ik mensen genuanceerde info. Geen enkel dieet is geschikt voor iedereen. Er zijn te veel constitutionele verschillen tussen mensen en wanneer we zouden claimen dat iedereen gezond kan blijven met een puur plantaardige voeding, dan gaan we toch wel aan de feiten voorbij. Er zijn daarnaast heel wat onmisbare nutriënten die we niet in voldoende mate – of soms zelfs helemaal niet – uit plantaardige voeding binnen krijgen. En ja: het kan jaren duren vooraleer het misloopt. (Neem eens een kijkje op de site van Beyond vegetarianism waar mensen hun jarenlange ervaringen met alternatieve diëten delen).
Ik wil verder ook graag de volgende vraag stellen aan mensen die – blijkbaar zonder enig verder onderzoek in de materie – durven stellen dat een puur plantaardig voedselpatroon voor iedereen kan. En die vraag is: “Hadden de natuurvolkeren het dan verkeerd?”. Want als je de data doorneemt over het dieet van natuurvolkeren als de aboriginals, de masai, de inuit, … dan zie je dat in hun dieet altijd op z’n minst een beetje dierlijk voedsel voorkomt (en in sommige gevallen zelfs een aanzienlijke hoeveelheid). Ook Weston Price, die begin vorige eeuw onderzoek deed onder volkeren die nog een natuurlijk eetpatroon hadden zonder industriële voeding, concludeerde dat ‘I have as yet found no group that was building and maintaining good bodies exclusively on plant foods. A number of groups are endeavoring to do so with marked evidence of failure.‘ (‘Ik heb nog geen bevolkingsgroep gevonden die een gezond lichaam heeft en behoudt op enkel plantaardige voedingsmiddelen. Een paar volkeren trachtten dat uit te proberen met duidelijk bewijs van mislukking.’)
Dat een dieet niet zwart-wit is en niet veralgemeend mag worden als ‘voor iedereen goed’, is mij na tientallen jaren experimenteren wel duidelijk geworden. En de bedoeling die ik had met het vorige artikel was dus alleen maar even waarschuwen voor mogelijke risico’s, net zoals er risico’s zijn verbonden aan afslankdiëten, of aan het paleodieet, of rawfood, of enig ander alternatief dieet dat mensen willen volgen.
Verder lezen?
Voeding en fysieke degeneratie – Weston A. Price
The vegetarian myth – Lierre Keith
Meat, a benign extravagance – Simon Fairlie
