Gebrek aan zonlicht is het nieuwe roken

Heb je er ook zo van genoten afgelopen weekend, van dat eerste warme lentezonnetje op je gezicht? Elk jaar opnieuw zie je weer hetzelfde fenomeen op zo’n eerste schitterende lentedag: iedereen is vrolijk, trekt een short en t-shirt aan, springt op zijn fiets of neemt de benentram en geniet. Toch worden we heel vaak gewaarschuwd tegen de gevaren van de zon. Maar er is meer dan één kant aan dat verhaal.

In het peer reviewed wetenschappelijk tijdschrift Anticancer research werd een onderzoek gepubliceerd dat zo’n 30 000 vrouwen vanaf 1990 volgde om het effect van blootstelling aan de zon op hun gezondheid in kaart te brengen. De conclusie van de Zweedse onderzoekers was als volgt: 

“We weten al lang dat er drie levensstijlfactoren zijn die onze gezondheid in gevaar brengen: roken, overgewicht en te weinig beweging. Nu kunnen we daar nog een vierde aan toevoegen: te weinig zon.”

De onderzoekers ontdekten dat de levensverwachting van vrouwen die heel weinig zonlicht kregen, vergelijkbaar was met rokende vrouwen die wel veel zonlicht kregen. Vrouwen die veel in de zon komen, hebben volgens de studie een lager risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2, longziekten en MS dan vrouwen die de zon mijden. Ook hadden de zonneliefhebbers volgens de studie een langere levensverwachting. Dat lijkt een beetje paradoxaal gezien de algemene aanname dat de zon huidkanker veroorzaakt. En dat blijkt inderdaad ook te kloppen: het risico op huidkanker verhoogt wel degelijk, maar blijkt vooral te wijten te zijn aan overmatige blootstelling aan UV-licht of aan frequent gebruik van zonnebanken. Intentioneel zonnen noemt men dat: wanneer je koste wat kost een bruin kleurtje wil en daardoor heel lang in de zon blijft of frequent onder de zonnebank gaat.

Opmerkelijke bevindingen

Uit deze studie kwamen er twee heel opmerkelijke bevindingen naar voren:

1. De prognose van melanoom was slechter naarmate er minder blootstelling was aan de zon

Van de vrouwen die melanoom (de meest agressieve vorm van huidkanker) ontwikkelden tijdens de studie, stierf 36% uit de groep met de laagste blootstelling aan zon, en 11% uit de groep met de hoogste blootstelling aan de zon. Een mogelijke verklaring is dat vitamine D de prognose van huidkanker positief kan beïnvloeden. Vitamine D blijkt de incidentie van melanoom (dus het ontstaan ervan) dan weer NIET te beïnvloeden. Of zoals de onderzoekers het formuleerden:

“Possible mechanisms for this improved prognosis are decreased invasiveness and immunomodulatory effects of vitamin D (12). Since UV is a carcinogen, inappropriate overexposure should be avoided. However, paradoxically, although sun exposure is the major risk factor for melanoma, the incidence of death due to cancer is lower among those with greatest exposure, possibly due to improved prognosis. Vitamin D seems to be involved in cancer prognosis, but not cancer incidence.

2. Of je al dan niet zonnecrème smeert blijkt weinig effect te hebben op het risico op melanoom bij intentioneel zonnen.

In sommige studies kan je zelfs lezen dat je risico op melanoom verhoogt wanneer je zonnecrème gebruikt. Het is heel belangrijk om bij deze informatie niet in paniek te schieten en te denken dat de zonnecrème het melanoom veróórzaakt. Een belangrijk principe uit de wetenschap is immers dat correlatie niet gelijk is aan causatie. Met andere woorden: dat er een verband is tussen twee zaken, wil niet zeggen dat het ene het andere veroorzaakt.

Het feit dat vrouwen die zonnecrème gebruikten vaker melanoom ontwikkelden, lag dus niet aan het gebruik van de zonnecrème op zich, maar wel aan het gedrag dat ermee gepaard ging. Ook in dit geval ging het over het intentioneel zonnen: te lang in de zon blijven (in dit geval mét zonnecrème) om toch maar een bruin kleurtje te krijgen. Het feit dat er een associatie was tussen het gebruik van zonnecrème en melanoom, bleek dus vooral een gevolg te zijn van het feit dat je mét het gebruik van zonnecrème minder snel verbrandt en dus het gevoel krijgt dat het wel OK is om dag na dag op het strand in de zon te liggen bakken. Het lag voor alle duidelijkheid niet aan de zonnecrème zelf. De onderzoekers formuleerden het zo:

The prior one size-fits-all approach only focusing on sunscreen use, might give a false sensation of security, explaining part of the rise in melanoma incidence. Daily short sun exposure, at mid-day, without the use of sunscreens, might be optimal for health.

Zij concluderen dat alléén maar focussen op het gebruiken van zonnecrème een vals gevoel van veiligheid geeft, vooral omdat ondertussen geweten is dat de belangrijkste risicofactor voor het ontwikkelen van huidkanker het intentioneel zonnen is. Ze besluiten met de volgende zin: “Dagelijkse, korte blootstelling aan de zon zonder het gebruik van zonnecrème, is optimaal voor je gezondheid.”

Wil dat zeggen dat we geen zonnecrème meer nodig hebben?

Absoluut niet! Hoewel zonnecrème geen noemenswaardige bescherming biedt tegen melanoom als je koppig verder blijft bakken in de zon, blijkt het wel te beschermen tegen andere vormen van huidkanker én tegen huidveroudering. Bovendien wil je je huid ook niet zomaar laten verbranden.

Het belangrijkste om van deze studie te onthouden, is dat het vooral gaat om ons GEDRAG in de zon. Lig je uren te bakken? Of geniet je gedurende kortere periodes van de zon en weet je wanneer het tijd is om de schaduw op te zoeken? 

Andere dingen die we kunnen doen om onze huid weerbaarder te maken tegen de zon

Wat sowieso ook erg belangrijk is om je huid beter bestand te maken tegen de zon, is zowel in- als uitwendig zorgen voor voldoende antioxidanten. Persoonlijk heb ik gemerkt dat ik veel minder snel verbrand als ik goed let op de inname van de volgende stoffen:

1. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan carotenoïden

Carotenoïden hebben een zeer sterke antioxidantenwerking en weren de vorming van vrije radicalen door de zon. Door voedingsmiddelen te eten waarin deze stoffen zitten, help je je lichaam om de vrije radicalen te neutraliseren, waardoor je potentieel schadelijke effecten van de zon afremt. Je vindt deze stoffen onder andere in:

• alle soorten bessen.
• granaatappel.
• tomaten.
• kruiden als goudsbloemen, vlierbloesem, peterselie, koriander en basilicum.

2. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamine C

Vitamine C is eveneens een krachtig antioxidant en helpt net als de carotenoïden om vrije radicalen te neutraliseren. Bovendien speelt vitamine C ook een rol bij de productie van collageen, dat je huid stevig houdt.

Eet daarom voldoende citrusvruchten, kiwi’s, bessen en paprika’s om deze vitamine binnen te krijgen. In de kruidenwereld zijn vooral rozenbottels en hibiscus rijk aan deze vitamine. Wil je het overzees gaan zoeken, dan zijn er ook camu camu bessen, waarvan 1 theelepel maar liefst tussen de 500 en de 900 mg vitamine C bevat.

3. Kruisbloemigen

Kruisbloemige groenten en kruiden als kolen, mierikswortel, waterkers, rucola, raapjes en look zonder look bevatten stoffen (isothiocyanaten) waaraan een antioxidatieve activiteit en ontstekingsremmende werking wordt toegeschreven. De stoffen zouden ook een beschermende werking hebben tegen het ontstaan van kanker.

4. Voedingsmiddelen met co-enzym Q10

Co-enzym Q10 is eveneens een krachtig antioxidant. Het werkt als een soort van scherm tegen vrije radicalen zodat de cellen niet beschadigd kunnen worden. Ons lichaam kan het zelf aanmaken, maar bepaalde omstandigheden, zoals overmatige stress, veel sporten of het gebruik van bepaalde medicijnen (vooral van cholesterolverlagende statines), kan die aanmaak verstoren. Het zit onder andere in de volgende voedingsmiddelen:

• orgaanvlees.
• vette vis als makreel, zalm, sardines en haring.

Nogmaals: Het belangrijkste om van deze studie te onthouden, is dat het vooral gaat om ons GEDRAG in de zon. Zon verstandig, gebruik zonnecrème niet als een soort van alibi om ganse dagen te liggen bakken in de zon, zoek regelmatig de schaduw op en neem je voedingspatroon onder de loep om ervoor te zorgen dat je voldoende antioxidanten binnenkrijgt om je huid extra te beschermen. 

Wil je graag meer leren over:

• Hoe je je huid zowel inwendig (via voeding en eventueel supplementen) als uitwendig goed voorbereidt op zonovergoten dagen?
• Hoe je thuis een eenvoudige verzorging uitvoert (en maakt!) die je huid sterker maakt zodat ze veel beter reageert op de zon?
• Wat kan je doen tegen het uitdrogende effect van de zon en hoe je een afschilferende zomerhuid voorkomt?
• Hoe je een goeie zonnecrème herkent en wanneer en hoe je hem best gebruikt? Wat het verschil is tussen chemische en fysische filters?
• Welke producten of ingrediënten je beter niet in de zon kan gebruiken omdat ze huidproblemen kunnen veroorzaken?
• Hoe je je huid het best verzorgt na het zonnen?
• Welke ingrediënten cruciaal zijn in een aftersun?
• Hoe je zelf de ideale aftersun maakt die zonschade helpt herstellen en zongerelateerde problemen zoals pigmentvlekken/melasma helpt voorkomen. (en waarbij de Nuxe-olie verbleekt ;-).

Doe dan mee aan de cursus Zonnen zonder zorgen. Je vindt alle info hier. 

(*) De studie over de relatie tussen zonlicht en gezondheid vind je hier.