Ik weet niet hoe het met jou zit, maar voor mij lijkt het of er met het eindejaar een soort van collectieve gekte heerst waaraan je niet kan ontsnappen. Overal waar je kijkt zie je haast en drukte. Vanaf half december lijkt er geen rustig moment meer te zijn in de supermarkt en ook wanneer je de radio aanzet, word je overspoeld met reclames die je aansporen om vooral nog een cadeautje extra te kopen. Het MOET liefst perfect, groots en feestelijk zijn. En in al die drukte vergeten we vaak dat het eindejaar ons net een kans biedt om stil te staan. Om te reflecteren op wat het voorbije jaar ons gebracht heeft, wat we willen loslaten en welke zaadjes we willen planten voor het nieuwe jaar. Want is dat niet hetgeen waar de winter voor staat? Inkeer, introspectie, reflectie en plannen maken voor het komende, lichte seizoen?
Ook in de oude Keltische natuurgodsdienst stond de winter symbool voor transformatie van het oude: tijd om zorgen en ballast uit het verleden uit te wuiven en zo weer plaats te maken voor iets nieuws. Denk aan de natte, rottende blaadjes onder de kale bomen. Ze voorzien de bomen van voedingsstoffen zodat er in de lente weer frisse groene blaadjes en heerlijk geurende bloesems aan kunnen groeien. In de tijd van onze groot- of overgrootouders was er in de donkere maanden ook heel wat tijd voor introspectie en rust. Tegenwoordig nemen we daar veel minder de tijd voor. We vinden het normaal om in deze periode – wanneer het overdag amper acht uur licht is – even hard te werken als tijdens de lente- en zomermaanden, wanneer de zon zo’n 17 uur aan een stuk kan schijnen. Schep daarbovenop nog wat eindejaars-stress en het is een beetje logisch dat de meeste mensen er wat vermoeid of neerslachtig bijlopen.
De traditionele Chinese geneeskunde (TCG) beaamt dat de winter een ideaal moment is om bewust naar binnen te keren en energie op te bouwen voor de komende lente en zomer. Het is dan ook geen toeval dat dit seizoen, met zijn koude dagen en lange nachten, in de TCG gekoppeld is aan rust en bezinning. Van daaruit komen deze wintertips.
1. Stem af op het winterseizoen
In de TCG is elk seizoen verbonden met een specifiek element en een bijbehorend orgaansysteem. Zo is de winter is gekoppeld aan het water-element en wordt het geassocieerd met de nieren en blaas. De nieren worden gezien als de opslagplaats van de vitale levensenergie, de zogenaamde Jing. Die fungeert als een soort van reserve-energie die je kan aanspreken in tijden van extra belasting of stress. Spreek je deze voorraad te veel en te vaak aan, zonder voldoende aandacht voor herstel (rust!), dan raakt ze op. En dan krijg je te maken met wat wij in het Westen burn-out noemen.
In TCG is het daarom cruciaal om goed zorg te dragen voor de nierenergie (de Jing, dus) omdat ze in dit seizoen het meest kwetsbaar is. Dat betekent niet alleen lichamelijke rust, maar ook het vermijden van overmatige belasting van je mentale energie, zodat je jezelf niet uitput en energie kan sparen voor wanneer de lente weer volop losbarst.
Zorg daarom wanneer je maar kan voor voldoende rustpunten in je agenda. Geef jezelf toestemming om tijd voor ontspanning te nemen en geniet van momenten van stilte: een rustige wandeling in de natuur, het lezen van een ontspannend boek of … vul in wat voor jou ontspannend is.
In deze tijd van het jaar is voldoende slaap ook extra belangrijk, want het is net in de winter dat we onze batterij kunnen vernieuwen en opladen.
2. Kies voor ‘winters’ voedsel dat je nieren ondersteunt
Stoofpotjes, soepen en thee zijn ideaal voor de wintermaanden, omdat ze niet alleen verwarmen, maar ook je spijsvertering bevorderen, die in de winter trager kan zijn door een verminderde circulatie en koudere temperaturen. Soepen met ingrediënten zoals kip, rundsvlees en wortelgroenten kunnen je weerstand verhogen en je batterij helpen opladen. Voedingsstoffen uit kruiden als rozemarijn, tijm en salie kunnen je spijsvertering verbeteren, terwijl ze tegelijkertijd je bloedcirculatie stimuleren en je nierenergie ondersteunen.
Voor extra warmte kan je in je maaltijden en drankjes ook kruiden gebruiken die de bloedcirculatie bevorderen, zoals kurkuma, gember, kaneel en cayennepeper.
Het drinken van een warme drank in de ochtend kan helpen om je energie op gang te brengen, zonder dat je het lichaam te veel belast. Ik begin mijn dag graag met een simpele kop warm water zonder meer, maar ook een kruidenthee van gember en/of kurkuma met citroen en honing is een goede keuze. Deze combinatie heeft ontstekingsremmende eigenschappen en versterkt je immuunsysteem. Ook een kopje warme bouillon of een thee met kaneel kan je metabolisme stimuleren en je opwarmen van binnenuit.
Een andere heerlijke wintertraktatie is een zelfgemaakte glühwein, maar dan zonder de overmatige suiker en alcohol. Door het toevoegen van verwarmende kruiden zoals kruidnagel, kaneel, piment, steranijs en sinaasappelschil kun je de positieve effecten voor je bloedsomloop en je nierenergie maximaliseren. Door de wijn wat langer te laten sudderen, kun je genieten van de warmte en de gezelligheid van glühwein zonder de negatieve effecten die overmatige alcoholconsumptie op je lichaam kan hebben.
3. Beheers stress met ademhaling en acupressuur
Stress kan de circulatie van energie blokkeren, wat leidt tot vermoeidheid, spanningsklachten en uiteindelijk nog meer stress. In TCG gebruiken we ademhalingstechnieken en acupressuur om stress los te laten en de energie vrij te laten stromen.
Probeer eens een eenvoudige ademhalingsoefening. Adem diep in door je neus, houd je adem enkele seconden vast en adem langzaam door je mond uit, terwijl je luidop haaaaaaaaaa zegt. Herhaal deze ademhaling om rustpuntjes in je dag te creëren.
Je kan dit eventueel combineren met zachte druk (acupressuur) op het Yintang-punt: dat is het zogenaamde ‘derde oog’, tussen je wenkbrauwen. Het is het bekendste punt voor het verminderen van stress en spanning en het kalmeren van je zenuwstelsel.
4. Reflecteer en plan
De winter is de perfecte tijd om naar binnen te keren en te reflecteren. Waar sta je nu? Wat wil je loslaten? Wat neem je mee naar het nieuwe jaar? In de TCG wordt dit gezien als een vorm van zelfzorg die je Shen (je geest) kalmeert en versterkt.
Je gedachten, zorgen en wensen opschrijven in een dagboek, kan helpen om met een heldere geest en frisse energie aan het nieuwe jaar te beginnen.
Wat kan TCG nog meer voor je doen?
TCG gaat verder dan alleen het voorkomen en aanpakken van klachten. Het is een holistische benadering die lichaam en geest in harmonie brengt en die een logisch verband ziet in schijnbaar onsamenhangende symptomen. TCG kan ook inzicht verschaffen in gezondheidsvragen zoals:
- Waarom lees je overal dat groene thee zo gezond is, maar krijg je er zelf een droge huid en extra koude handen en voeten van?
- Waarom doet je vriendin het prima op een dieet van yoghurt met granola, slaatjes, smoothies en sapjes, maar krijg je er zelf een opgeblazen en pijnlijke buik van en maakt het je vermoeid?
- Waarom wordt gemberthee steevast als ontstekingsremmend drankje aangehaald, maar merk je dat het bij jou slaapstoornissen of opvliegers verergert?
- En waarom krijg je steevast acne of eczeem van pikant voedsel, terwijl iemand anders er niets van merkt?
Het antwoord op al deze vragen en inzicht in de principes van de TCG en hoe ze jou kunnen helpen om meer energie, een kalmere geest en een betere gezondheid te hebben, ontdek je in de cursus Voedingsprincipes volgens de traditionele Chinese geneeskunde.
